ซอกซอนตะลอนไป (11 เมษายน 2564)
อามาร์นา ที่น่าพิศวง(ตอน 1)
โดย เสรษฐวิทย์ ชีรวินิจ
ขอเปลี่ยนบรรยากาศจากเรื่องของศาสนาฮินดู มาเล่าเรื่องของอียิปต์โบราณ ที่ผมขอนำท่านผู้อ่านไปสู่ยุคที่ยังเป็นปริศนาในหลายๆเรื่องแม้จนทุกวันนี้
ยุค อามาร์นา(AMARNA) ครับ
(ภาพด้านข้างของ ฟาโรห์ อัคเคนนาเตน หรือ อาจจะเป็นของ พระนางเนเฟอร์ตีติ ที่ให้อารมณ์ที่น่าลึกลับ ชวนพิสวงได้มาก – ขอบคุณเจ้าของภาพ)
นักประวัติศาสตร์ให้น้ำหนักความสำคัญกับประวัติศาสตร์ยุคนี้มาก จนกระทั่งพิพิธภัณฑ์ไคโร(เก่า) ได้จัดห้องแสดงวัตถุโบราณของยุคนี้เป็นพิเศษ
เป็นยุคที่มีเสน่ห์ทั้งในแง่ประวัติศาสตร์ และ ศิลปะ ผมสนุกทุกครั้งที่ได้นำชมให้คณะของไวท์ เอเลแฟนท์ ทราเวล เอเยนซี่
(แผนที่แสดงที่ตั้งของเมืองหลวงเก่าของอียิปต์โบราณ)
อียิปต์โบราณมีการย้ายเมืองหลวงอยู่หลายครั้ง ครั้งแรกลงหลักปักฐานที่เมืองเมมฟิส(MEMPHIS) เมื่อประมาณ 5 พันปีที่แล้ว อยู่ห่างจากกรุงไคโรประมาณ 20 กิโลเมตรเศษ จากนั้นก็ย้ายลงมาทางใต้ อยู่ที่เมืองลักซอร์(LUXOR)ในปัจจุบัน ประมาณเกือบ 4 พันปีที่แล้ว ซึ่งนักประวัติศาสตร์มักจะเรียกชื่อเมืองนี้ว่า ธีบส์(THEBES) ตามชื่อที่ชาวกรีซโบราณเรียกกัน
จากนั้น เมืองหลวงก็ถูกย้ายไปอยู่ที่เมืองอเล็กซานเดรีย(ALEXANDRIA) ทางเหนือสุดริมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน เมื่อประมาณ 2300 ปีที่แล้ว ซึ่งเป็นเมืองหลวงสุดท้ายของอียิปต์โบราณก่อนที่จะย้ายมาอยู่ที่ไคโรจนทุกวันนี้
แต่ประวัติศาสตร์ช่วงสั้นๆช่วงหนึ่ง ประมาณ 17 ปี ในยุคอาณาจักรใหม่ที่ไม่ค่อยมีใครพูดถึงนัก อียิปต์โบราณมีเมืองหลวงอยู่ที่เมือง อามาร์นา(AMARNA) ห่างจากเมืองลักซอร์ขึ้นไปทางเหนือประมาณ 400 กิโลเมตร
(อาเมนโฮเทป ที่ 3)
ประวัติศาสตร์ในยุค อามาร์นา ยังไม่ค่อยชัดเจนนัก เนื่องจากการขุดค้นเมืองโบราณอามาร์นา ยังไม่คืบหน้าเท่าไร่นัก และ เมืองอามาร์นา มีอายุสั้นมาก จึงไม่เหลือหลักฐานทางโบราณคดีให้คนรุ่นหลังได้ศึกษาสักเท่าไหร่นัก
แต่ไม่แน่ว่า ในอนาคตอาจจะพบหลักฐานมากกว่านี้ก็ได้
(อาเมนโฮเทป ที่ 3 หรือ อัคเคนนาเตน)
แต่เท่าที่รู้เคร่าๆก็คือ เมืองอามาร์นา สถาปนาโดย ฟาโรห์ อาเมนโฮเทป ที่ 4 (AMENHOTEP IV) หรืออีกพระนามหนึ่งก็คือ อัคเคนนาเตน (AKHENATEN)
ชื่อทั้งสองดังกล่าว มีความหมายแฝงที่สำคัญยิ่งของประวัติศาสตร์อียิปต์โบราณ
อาเมนโฮเทป ที่ 4 เป็นโอรสของ อาเมนโฮเทป ที่ 3 ซึ่งหากพิจารณาตามสำนึกแห่งจริยธรรมของยุคปัจจุบัน ทั้งสองน่าจะต้องมีความสัมพันธที่ดีต่อกันฉันพ่อลูก
แต่ไม่ใช่
(วิหารลักซอร์ ซึ่งทั้ง อาเมนโฮเทป ผู้พ่อและลูก ต่างก็มีส่วนในการสร้างต่อเติมด้วยกันทั้งคู่)
ทั้งสองดูเหมือนจะมีความขัดแย้งอย่างร้าวลึกในเรื่องความเชื่อทางศาสนา จนนำไปสู่การล้างผลาญกันอย่างดุเดือด
ความขัดแย้งดังกล่าว อาจจะถือได้ว่าเป็นความขัดแย้งแบบถอนรากขุดโคนกันเลยทีเดียว เสมือนเป็นการปฎิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครอง ซึ่งก่อให้เกิดผลกระทบอย่างหนักหน่วง และ กว้างขวาง
เพราะในยุคก่อนหน้าฟาโรห์ อาเมนโฮเทป ที่ 4 ชาวอียิปต์นับถือเทพเจ้าจำนวนมากมาย(POLYTHEISM) จนแทบจะนับไม่ถูก โดยมีนักบวชเป็นผู้ผูกขาดอำนาจ และ สิทธิในการติดต่อ และ การจัดการพิธีกรรมในการบวงสรวงต่อเทพเจ้าอียิปต์แต่เพียงผู้เดียว
จะว่าไป นักบวชเหล่านี้ ก็เหมือนวรรณะพราหมณ์ของฮินดู เพียงแต่ไม่ปรากฎหลักฐานชัดเจนว่า อียิปต์โบราณได้แบ่งชนชั้นอย่างเคร่งครัด แบบของฮินดูหรือไม่
แต่ที่แน่ๆก็คือ ในสถานการณ์ดังกล่าว นักบวชอียิปต์โบราณจึงเป็นผู้ทรงอิทธิพลอย่างยิ่งในแวดวงชั้นสูงของอียิปต์
ซึ่งผมจะได้เล่าต่อในตอนต่อไป เกี่ยวกับเรื่อง อามาร์นา
พบกันใหม่สัปดาห์หน้าครับ
ท่านที่ต้องการอ่านบทความ “ซอกซอนตะลอนไป” ย้อนหลังทั้งหมด 6 ปี สามารถไปที่ www.whiteelephanttravel.co.th แล้วไปที่ blog “ซอกซอนตะลอนไป” ได้ครับ
